Bundeva (Cucurbita) pripada porodici Cucurbitaceae i blisko je povezana s lubenicom, krastavcem i tikvicama. Ova namirnica prepoznatljiva po svojoj jarko narančastoj boji izuzetno je bogata vitaminima, mineralima, vlaknima i antioksidansima. Osim što daje posebnu aromu i boju jelima, bundeva je i izvanredan saveznik u očuvanju zdravlja tokom cijele godine.
Tehnički gledano, bundeva je voće jer nastaje iz cvjetnog dijela biljke i sadrži sjemenke, ali se zbog svog blagog, pretežno slanog okusa u kulinarstvu često svrstava među povrće. Može se koristiti u juhama, varivima, kolačima, napicima, a sjemenke su odlična i hranjiva grickalica.
Vrste bundeva
Bundeve dolaze u raznim oblicima, bojama i veličinama – od minijaturnih dekorativnih primjeraka do divovskih plodova težih od 500 kg. Neke od popularnih kategorija uključuju:
- Standardne narančaste: male (Baby Bear), srednje (Autumn Gold), velike (Big Tom).
- Crveno-narančaste: npr. “Pepeljugina bundeva” (Rouge Vif d’Estampes).
- Jumbo bundeve: Atlantic Giant, Big Max (25–50 kg ili više).
- Bijele bundeve: Casper, Lumina.
- Bundeve s golim sjemenkama: Trick or Treat.
- Prerađivačke sorte: Buckskin, Kentucky Field.
- Minijaturne: Baby Boo, Jack-Be-Little.
Nutritivni sastav bundeve
Bundeva je niskokalorična, ali izuzetno bogata hranjivim tvarima. U 100 g kuhane bundeve nalazi se otprilike:
- Kalorije: 26 kcal
- Vlakna: 0,5–1 g
- Vitamin A: preko 200% dnevne preporučene vrijednosti (uglavnom iz beta-karotena)
- Vitamin C: 15–20% dnevne potrebe
- Kalij, magnezij, cink i željezo
Pročitajte i: Šta je zdravije: prženje na ulju ili na masti? Stručni pregled prednosti i nedostataka
Zdravstvene prednosti bundeve
1. Zdravlje kože
Bundeva sadrži beta-karoten i alfa-karoten, antioksidanse koji štite kožu od oštećenja izazvanih UV zračenjem i usporavaju proces starenja. Ulje sjemenki bundeve koristi se i za ublažavanje simptoma ekcema i dermatitisa.
2. Podrška mršavljenju
Zbog niske kalorijske vrijednosti i visokog udjela vlakana, bundeva pomaže u stvaranju osjećaja sitosti i regulaciji apetita, što doprinosi kontroli tjelesne težine.
3. Zaštita od oksidativnog stresa
Antioksidansi iz bundeve (beta-karoten, vitamin C, vitamin E) neutraliziraju slobodne radikale, čime smanjuju rizik od kroničnih bolesti, uključujući bolesti srca i određene vrste raka.
4. Zdravlje očiju
Vitamin A i lutein iz bundeve ključni su za zdravlje mrežnice, posebno u prevenciji degeneracije makule i noćnog sljepila.
5. Zdravlje srca
Bundeva je bogata kalijem, magnezijem i vlaknima – nutrijentima koji pomažu u regulaciji krvnog tlaka, snižavanju lošeg kolesterola (LDL) i smanjenju rizika od kardiovaskularnih bolesti.
6. Jačanje imuniteta
Kombinacija vitamina A, C, E, cinka i selena podržava imuni sistem i ubrzava oporavak od infekcija.
7. Poboljšanje probave
Vlakna i polisaharidi iz bundeve podržavaju rast korisnih bakterija u crijevima i doprinose redovitoj probavi. Aminokiselina kukurbitin može pomoći u eliminaciji parazita iz probavnog trakta.
Kako uključiti bundevu u prehranu
- Pire od bundeve u juhama, umacima ili tijestu za palačinke.
- Pečena bundeva kao prilog uz meso ili ribu.
- Sjemenke bundeve kao zdrava grickalica ili dodatak salatama i jogurtu.
- Smoothie od bundeve s cimetom i đumbirom za imunitet.
Mjere opreza
Iako je bundeva sigurna za većinu ljudi, pretjeran unos može dovesti do karotenemije – bezopasnog žućkastog obojenja kože uzrokovanog viškom beta-karotena. Osobe s alergijama na tikvice ili krastavce trebaju biti oprezne jer je moguć križni alergijski odgovor.
